Hayatın her alanında karşımızdalar. Gözünüzü kapasanız kulağınıza iliÅŸiveriyorlar. Fena halde sırnaşıklar. Televizyon, radyo, sinema, internet siteleri, toplu taşıma araçları ve durakları, sokak panoları ve sair… Bundan böyle nazicane; reklamların gündelik hayatın diline, düşünce dünyamızın derinliklerine ve hayatı algılama biçimimize vurduÄŸu, vurmayı hedeflediÄŸi darbelere dilim döndüğünce itiraz edeceÄŸim buradan. Vay efendim yine mi muhalifliÄŸe baÅŸlandı, nereden çıktı bu reklam eleÅŸtirileri denilmeye.

Belirli bir hayat tarzını -elbetteki modern/postmodern hayat tarzı- dayatan ve/veya idealleştiren,

Ahlak kaidelerini deÄŸersizleÅŸtiren ve ailevi deÄŸerleri yok sayan,

Tüketime teşvik etmekten öte körü körüne, ne pahasına olursa olsun, mutlu olmak adına, kimlik kazandırmak adına tüketimi pohpohlayan,

Küresel ölçekte üretim yaparken çevresel duyarlılıklar taşımadıkları halde, yine üretim aÅŸamaları sırasında türlü zûlmü ve cefayı “3.Dünya Ãœlkeleri” diye adlandırdıkları ülkelerin insanlarına reva gördükleri halde, ürünlerini tanıtırken barış gibi özgürlük gibi evrensel susturucular kullanan,

Kadını cinsel bir nesne olarak tarif eden, erkek ve kadın üzerinden “mükemmel beden terörü” estiren,

İhtiyaç tanımını tüm toplumsal, düşünsel, ahlaki, dini, geleneksel kaidelerin kısıtlarından, bağlayıcılığından ve çerçevelerinden koparmaya çalışan,

Yaşadığımız şehirlerin ruhunu yokettiği ve iktisadi/ekonomik olmaktan öte hiç bir kaygı taşımadığı halde bütün bu kaba, çirkin ve insanî olması mümkün olmayan kentleşme süreçlerini normalleştiren,

Nihai olarak maaÅŸlarımızı, zamanımızı ve daha da önemlisi yaÅŸamlarımızı ve elbetteki zihinlerimizi piyasanın emrine amade kılmaya çabalayan, bütün bunları da “özgürlük” adı altında yutturmaya çalışan

her türden reklama itiraz edeceÄŸim. Ä°brahim’in ateÅŸine su taşıyan karınca misâli olabilirsem kâfi.

Adı geçen reklam şu minval üzere seyreder;

Odasında oyun oynayan genç yaklaşan ayak seslerinden irkilir ve annesinin kendisinden perde takmasını isteyeceğini anlar. Aklına cin bir fikir gelir. Hemencecik gömleğini ve kravatını üzerine geçirerek, cep telefonu ile görüntülü iş görüşmesi yaptığı pozlarına girer. Odaya girdiğinde bunu gören annesi de, oğlunun güzel bir iş bulmak üzere olduğunu düşünüp, sevinç içinde kapıyı usuluca kapatıp geri döner.

Hayır ulan. İtiraz ediyorum !

Anneye yardım etmek ne güzel ÅŸeydir. Annenin ev içerisinde ailesi uÄŸruna harcadığı emek de ne güzeldir ayrıca. Lanet olasıca “piyasada” bir deÄŸeri/karÅŸlığı/ederi/fiyatı yoktur bu emeÄŸin, ama yüce bir emektir.

Anneye yardım etmek ne güzel ÅŸeydir. O güzelliÄŸi deÄŸersizleÅŸtirmek şöyle dursun, kurtulmak üzere yalan söylenecek bir ÅŸey de deÄŸildir. Hele hele “Annenin perdeleri varsa, seni de bu durumdan kurtaracak bilmem kaç gb bilmem ne paketi var” cümlesindeki “kurtulunacak ÅŸey” hiç deÄŸildir.

Oyun oynarken edindiği hazdan geçici bir süreliğine vazgeçip, perde takmak türünden basit bir zahmete katlanmamak uğruna dahi yalan söyleyebilen bir genç tasvirine başvurmak fena halde çirkindir.

Bireysel çıkarlarınıza ters düşen, sizi hazlarınızdan uzaklaÅŸtırıp zahmetlere yaklaÅŸtıran her türden durumda bizim teknolojik üstünlüğümüzden faydalanarak “masum hilelere” baÅŸvurabilirsiniz göndermesi ayrıca bir kötüdür, rasyonel bile deÄŸildir.

Hee unutmadan anneler öyle sizin sandığınız ve resmettiğiniz kadar saf da değildir. Onların bilme türü sizin bilme türünüzden çok başkadır. Siz bu zihin dünyasıyla anlayamazsınız lâkin.

Tam olarak hatırlayamadığım bir hikaye var. Google’da her ne ÅŸekilde arattıysam da bulamadım. Hikaye kabaca şöyle;

Adamın biri devrin alimlerinden biriyle sohbet ederken bir soru sorar. Efendim Kûfe’de kuyuya atılan Peygamber oÄŸlunun adı neydi ? Alim adamın neyi sorduÄŸunu anlar. Ve der ki “Evladım sorun o kadar yanlış ki, neresini düzeltsem bilemedim. Bir kere Kûfe deÄŸil orası Kerbela. Sonra kuyuya atılmadı, kılıçla öldürüldü o. Ayrıca Peygamber’in oÄŸlu da deÄŸil, torunuydu o. Hüseyin…”

Tek kelimeyle ürpertici bir baÅŸlık. Sakil, yakışıksız, hatta tam bir oksimoron. O kadar sorunlu ki neresini düzeltsem, neresine eleÅŸtiri getirsem bilemedim. Bir Türk iÅŸadamı Maldivler’de satın aldığı adaya bir tatil köyü inÅŸaa etmiÅŸ. Ä°slami usül ve kaidelere uygun olduÄŸunu iddia ediyor. Reklamını da bu ÅŸekilde yapıyor. Cüretsiz, hadsiz, sahtekarca olduÄŸu kadar ahlaksız bir kapitalizm de taşıyor bu reklamlar. Sirke kübü sirke sızdırıyor.

“Herkes Maldivler’e gidiyor, siz de alın siz de gidin” diyor,
“Herkes Maldivler’e gidecek” diyor,
“Düne kadar Maldiv Adaları’nda tatil yapmayı sadece hayal ederdik. Zamazingo ÅŸirketi hayalleri gerçeÄŸe dönüştürmede her zamanki gibi sınır tanımadığını yine gösterdi!” diyor.

Düpedüz günümüzün ahlaksız kapitalizm zihniyeti bu. Konformist bile, hedonist hatta. Ne pahasına olursa olsun satmak isteyen kafa bu. Herkesin herÅŸeyi yapabileceÄŸini, isteyebileceÄŸini ve sahip olabileceÄŸini pompalayan, “ölümüne tüketin ulan” diyen zihin bu. Hiç yabancı deÄŸil ki. Bildik biz sizi. Tanıdık. O zaman o Eyyub el-Ensari ne ? Neyin kafası bu, neyin dumanı ? Ki o sahabe, hani o sizin satmayı düşündüğünüz konforundan, pohpohladığınız zevklerinden bütünüyle vazgeçerek, vatanından binlerce kilometre ötelerde, Ä°stanbul’da hiç bir ÅŸeyi olmayarak, bir ideal uÄŸruna ÅŸehit olmuÅŸtur.

Üç kuruÅŸluk ahlakınız ve beÅŸ kuruÅŸluk aklınızla hitap ettiÄŸinizi düşündüğünüz insanların, pardon “hedef kitle” nin sıradan bir mensubu, bir müslüman olarak toptan reddediyorum söylemlerinizi, tasvir ettiÄŸiniz o hayali. Yok öyle bir hayalimiz. Peygamber yoldaşını reklamınızın odağı, ürününüzün nesnesi haline getirmenizi ve onun ismini karlılığınıza payanda etme fikrinizi ÅŸaÅŸkınlıklar içerisinde izliyoruz, esefle hatta mümkün olsa uçan tekme atarak kınıyoruz.

“YetmiÅŸ dokuzun kışıydı,
Sertti, soÄŸuktu
İstanbul’a kar yağıyordu..
Kömür yanıyordu sobalarda
Geceleri polisler, bekçiler oluyordu..
Bir de biz oluyorduk
Ölümüne üşüyorduk ha
Yalan yok polisler de üşüyordu
…”

“Batsın bu dünya, sende mi leyla, itirazım var yalana dolana
Ve ben böyle dolana dolana
Ellerim cebimde dudağımda ıslığım, başımda eski alemlerin sarhoşluğu
Orhan Veli tadında basıp voleyi yürüyeceğim hayatın sonuna kadar
Hiç tasalanmayın abiler
Paramız yoksa da haysiyetimiz var…
…”

gibi efsane dizelerin sahibi Ä°brahim Sadri’nin bu reklamı seslendirmekten imtina etmemiÅŸ olması, “yapmayı tercih etmiÅŸ” olması da ayrı bir kahır sebebi.